Hoe kan het dat sommige mensen de biomarkers van alzheimer vertonen, maar nooit symptomen ontwikkelen? Dit fenomeen, bekend als 'weerbaarheid' of 'resilience', werpt nieuw licht op de ziekte van Alzheimer en biedt mogelijk nieuwe aanknopingspunten voor behandeling.
Weerbare individuen: een fascinerend fenomeen
Onderzoek van Luuk de Vries, uitgevoerd aan de VU en het Nederlands Herseninstituut, richt zich op de vraag waarom bepaalde mensen met alzheimer-biomarkers geen klinische symptomen ontwikkelen. Ondanks dat deze biomarkers normaal gesproken wijzen op alzheimer, blijven deze individuen cognitief intact. Dit onderzoek, gefinancierd door de Hersenstichting en gepubliceerd in Acta Neuropathologica Communications, is cruciaal in de zoektocht naar effectievere behandelingen.
Door gebruik te maken van de Nederlandse Hersenbank identificeerden de onderzoekers elf weerbare individuen. Hoewel dit aantal lager was dan verwacht, biedt het een waardevolle kans om te begrijpen waarom sommige hersenen beter bestand zijn tegen de ziekte van Alzheimer.
Frontale cortex: het geheim van weerbaarheid?
De onderzoekers richtten zich op de frontale cortex om de moleculaire veranderingen te bestuderen die ten grondslag liggen aan deze weerbaarheid. Ze vergeleken genexpressie in drie groepen: mensen met bewezen alzheimer, weerbare individuen, en een controlegroep. Interessante bevindingen kwamen naar voren, zoals een verhoogde productie van het antioxidant metallothioneïne door astrocyten, wat mogelijk voorkomt dat schadelijke tau-eiwitten zich ophopen.
Ook ontdekten ze dat de ‘unfolded protein response’, een proces dat toxische eiwitten verwijdert, relatief normaal bleef bij de weerbare groep. Daarnaast hadden deze individuen meer mitochondria in hun hersencellen, wat bijdroeg aan een betere energieproductie. Deze factoren kunnen verklaren waarom deze groep hun cognitieve functies behoudt.
Kunnen we weerbaarheid stimuleren?
Hoewel het nog onduidelijk is hoe weerbaarheid precies werkt en of we deze kunnen stimuleren, suggereren eerdere studies dat een gezonde levensstijl, waaronder regelmatig sporten, sociale contacten onderhouden en cognitief actief blijven, de symptomen van alzheimer kan uitstellen. Interessant genoeg tonen de gegevens ook aan dat er mogelijk sekseafhankelijke verschillen zijn in weerbaarheid, wat bijzonder relevant is aangezien vrouwen tweemaal vaker met alzheimer worden gediagnosticeerd.
Toekomstig onderzoek binnen deze studie zal zich richten op de rol van lipiden en eiwitten in deze weerbaarheid, met de hoop nieuwe inzichten te verkrijgen die de strijd tegen alzheimer kunnen versterken.
